دولت تئوری توسعه وابسته را با نام اقتصاد مقاومتی مطرح می‌کند/ دولت اراده‌ای برای اجرای اقتصاد مقاومتی ندارد

به گزارش خبرنگار حبرگزاری دانشجو از اهواز، اقتصاد مقاومتی، گفتمانی از اقتصاد است که در عین برخورداری از  پیشرفت و رشد، در مقابل تهدیدها و نواسانات اقتصادی دشمن آسیب ناپذیر است.

در سال هایی که همه دنیا با امید به زانو درآوردن ایران مقتدر دست به تحریم های فلج کننده زده بودند و اقتصاد به عنوان پاشنه آَشیل کشور تنها روزنه امید دشمنان بود، سیاست اقتصاد مقاومتی با طرح و هدایت مقام معظم رهبری در کشور مطرح شد. باطرح این سیاست و تاکید معظم له بر اجرایی شدن این برنامه، دشمن خسته از تحریم مجبور شد که پای میز مذاکره بنشیند

هر چند با وجود اینکه این اقتصاد، ایران را مستحکم و نفوذناپذیر می کند؛ اما متاسفانه دولت ها رغبت چندانی به اجرای آن نداشتند و به زدن بنر و برگزاری همایش ها در مورد آن اکتفا کردند که این مسئله بارها تذکر رهبر انقلاب  را در پی داشته و اخیراٌ هم ایشان با صراحت ناخشنودی خود را از اجرای اقتصاد مقاومتی اعلام کردند.

برای بررسی وضعیت اقتصادی کشور گفت و گوی را با حجت الله عبدالملکی، عضو هیات علمی دانشگاه امام صادق (ع) که از صاحب نظران در این بین هستند، انجام دادیم.

خبرگزاری دانشجو: نظر شما درباره وضعیت اقتصاد کشور پسابرجام چیست؟

اگر اقتصاد مقاومتی در کشور پیاده سازی شود به این معنا که تولید ملی محور تمام سیاست های اقتصادی، دیپلماسی داخلی و دیپلماسی خارجی کشور قرار گیرد، آن موقع رفع تحریم ها می تواند به پیشرفت اقتصادی کشور کمک کند و دیگر تحریم ها باعث وابستگی بیشتر کشور به فروش نفت خام و همچنین افزایش واردات نمی شود، در این صورت اقتصاد  شکننده نمی شود؛ زیرا مقدار مبادلات تجاری و مبادلات مالی با تسهیل روبرو می شود و در کل به سود اقتصاد ملی است.

خبرگزاری دانشجو: به نظرتان بعد از برجام اقتصاد کشور به چه سرنوشتی دچار می شود؟

اگر اقتصاد مقاومتی به شکل واقعی اجرایی نشود، در آن صورت خروجی اجرای برجام  ضعیف ماندن پایه های تولید می شود و  لغو تحریم ها باعث شکست اقتصاد و کاهش تولید می گردد.

اصولاً کشور ما فارغ از اقتصاد مقاومتی اثرات لغو تحریم ها و برجام را تحمل نخواهد کرد. اگر فرض کنیم وضعیت کشور به همین صورت ادامه پیدا کند، قطع جریان مذاکرات هسته ای به ضرر اقتصاد مقاومتی پیش رفته است.

 انامه چهار وزیر  موید این حرف است که دولت در دو سال گذشته هیچ برنامه ای برای اقتصاد مقاومتی نداشته است. پی بردن به این مسئله هم خیلی سخت نیست و اگر صحبت های مشاورین اقتصادی رئیس جمهور را ببینید متوجه می شوید اثرات رفع تحریم ها را به یک سال یا چند سال آینده موکول می کنند، در کل با نگاه به برنامه اقتصاد مقاومتی دولت و الگوی سیاست خارجی که در پیش گرفته است من پیش بینی می کنم که اقتصاد کشور در سال های بعد به مراتب ضعیف تر خواهد شد.

خبرگزاری دانشجو: با این وضعیت خطرناکی که شما پسابرجام بیان می کنید، چرا مجلس در عرض 20 دقیقه برجام را تصویب می کند؟

درباره رای مجلس به برجام در عرض 20 دقیقه، اولاً خوب رای نمایندگان مردم قابل احترام است؛ اما من به عنوان کارشناس و به عنوان یک شهروند ایرانی عرض می کنم که بخشی از نمایندگان مجلس متأسفانه هنوز هم در جریان برجام نیستند و اکثر اطلاعاتی که دارند از گفته های مسئولان هستند و بخش عمده ای از این اطلاعات منطبق با متن برجام نیست.متأسفانه تعداد اندکی از نمایندگان که به اصطلاح در جریان جرئیات بودند.

من فکر می کنم یک تعدادی به نوعی معامله تن دادند و تضمین رای آوری دوره بعد در ازای گذشتن از بخشی از منافع مردم و ملت، باعث موافقت آنها با برجام شد.

البته یک تعدادی از نمایندگان هم که می دانستند در برجام چه چیزهای نوشته شده است و چه خطراتی وجود دارد، این ها اهل معامله نبودند؛ اما موافقت کردند، اینها کسانی بودند که براساس اعتماد به آمریکا برجام را مناسب می دانند و تصور می کنند که می شود به آمریکا اعتماد کرد.

خبرگزاری دانشجو: به نظر شما چرا با یک سند رسمی مثل برجام نمی شود پیشرفت کرد؟

برخی تصور می کنند غرب و آمریکا در جهت پیشرفت اقتصاد می تواند به ایران کمک کند اما این مسئله ای است که آمریکا تا کنون در حق هیچ کشوری انجام نداده است و نخواهد کرد و فکر می کنند برجام در این باره به آن‌ها  کمک می کند؛  اما در برجام تحریم ها لغو نشده بلکه تعلیق شده است.

نگاه هایی که کشورهای غربی و آمریکا به سایر کشورها دارد بلاتشبیه مثل نگاه به دام است و تا می توانند به آن دام می رسند تا بتوانند از آن شیر بدوشند این سیاست و فلسفه اقتصادی غرب است و اگر شما اقتصاد خود را به جریان غرب وابسته کردید، ممکن است به این وضعیت دچار شوید.

خبرگزاری دانشجو: برخی اقتصاد کشورها شرق آسیا را مثال می زنند و بیان می کنند ما می توانیم مثلاً ژاپن اسلامی بشویم، آیا با برجام این مسئله تحقق می پذیرد؟

بله. بعضی ها فکر می کنند که اقتصادهایی مثل کره جنوبی، چین و مالزی که در دهه های اخیر مقداری پیشرفت کرده اند به علت وابستگی به غرب به اینجا رسیده اند در حالی که اینطوری نیست بلکه این اقتصادها با کار و تلاش به پیشرفت رسیدند.

 آنها با سختی دادن به خود اجازه ورود کالای خارجی را به کشور را ندادند و ترجیح دادند کالای داخلی حتی با کیفیت کمتر و قیمت بیشتر مصرف کنند و همزمان دولتهای آنان هم با تمام توان از تولید داخلی حمایت کردند. نه اینکه با یک سری زد و بند از کنار قاچاق کالا عبور کند و از نشتی های بزرگی که در سیستم مالی و بانکی هست به راحتی چشم پوشی کند، به طور مثال اقداماتی که در دولت سازندگی انجام شد را ببینید چه بلایی بر سر تولید آورد.

خبرگزاری دانشجو: در کشور فساد اقتصادی زیادی است حال در این فضا  امکان توسعه  فراهم می گردد؟

بله باید با مفاسد اقتصادی جدی برخورد شود؛ اما ببینید در کشور های مثل چین جدیت و قاطعیت برای مباررزه با فساد است و درآن کشور اگر کسی فساد اقتصادی داشته باشد اعدام می کنند ولی در کشور ما دولت نص صریح قانون را اجرا نمی کند اما کسی چیزی نمی گوید.

به طور کل در کشورهای نوظهوری که پیشرفت کردند با تلاش و تقویت دانش خود موفق شدند؛ البته آنها هم پیشرفت جامع و کاملی نداشتند. مثلاٌ فاصله طبقاتی بین مردم در این کشورها زیاد شده است و در کشوری مثل آمریکا قله های بلند ثروت و دره های عمیق فقر را می بینیم.

خبرگزاری دانشجو: شما بحث تولید داخل را مطرح کردید؛ اما ما از اول انقلاب در صنعت خودرو سرمایه گزاری و مصرف کردیم؛ اما کیفیت مناسبی ندارد؟

 اولاً بدانید صنعت خودرو به هیچ وجه از سوی دولت حمایت نمی شود و در واقع دولت همواره چوب لای چرخ اقتصاد صنعت خودرو می گذارد. این شرکت ها چون دولتی هستند  همواره به عنوان مانعی برای پیشرفت صنعت خودرو بوده اند.

دولت همیشه با گماردن مدیرهای متبوع مانع از پیشرفت صنعت خودرو می شود و مثلاً می بیند دولت مدیر فلان صنعت خودرو را مجبور می کند چند هزار میلیارد تومان از نقدینگی خود به دولت کمک کند و صنعت خودرو برای جبران این چند هزار میلیارد تومان مجبور می شود وامی با سود 46 درصد بگیرد و در نهایت قیمت خودرو را 3 – 4 میلیون تومان افزایش دهد.

خبرگزاری دانشجو: با این اوصاف چرا دولت مانع پیشرفت صنعت خودرو می شود؟

دولت به صنعت خودرو به عنوان یک صنعت استراتژیک و اساسی نگاه نمی کند بلکه به آن تحت عنوان  صنعتی با 500 عنوان شغلی و حقوق بالای 5 میلیون تومان نگاه می کند که از این طریق  می تواند بخشی از هم جناحی خود را صاحب منصب کند در نتیجه کسی در مسند تصمیم گیری خودرو قرار می گیرد که از خودرو اطلاعی ندارد.

 به این معنی نیست که تعرفه ها واردات برداشته شود و تعرفه واردات باید یواش یواش کم شود، اگر هم حمایت می شود باید حمایت غیر تعرفه ای باشد و پس از چند سال شرکت خودرو  به یک شرکت بین المللی و محصول بین المللی تبدیل شود.

خبرگزاری دانشجو: آیا با این وضعیت خودرو، سرمایه گزاری در این بخش مقرون به صرفه است؟

ببینید همین خودرو داخلی با همین وضعیت کیفیت پایین و قیمت بالا در دنیا فروش دارد و با خودرو های خارجی رقابت می کنیم. شما ببینید ما به روسیه سمند صادر می کنیم، پراید و تیبا با هر قیمتی که بگویم در عراق مشتری دارد حتی بدون دامپینگ باز بازارهای منطقه خواهان خودروی ایرانی هستند و سال پیش برخی از این خودروهای صادراتی را به قیمت بیش از ۸۰۰۰ دلار فروختیم که بیش از قیمت داخلی آن  است.

خبرگزاری دانشجو: البته کشور ظرفیت های دیگری هم دارد، که به نظر از آنها غافل هستیم؟

متأسفانه ما عادت کردیم که هر وقت بحث حمایت از تولید داخل می شود، سریع سراغ صنعت خودرو برویم؛ در حالی که صنایع بسیار زیادی در کشور وجود دارد. مثلاً صنایع پتروشیمی ما بسیار رقابت پذیر است. در صنایع ساختمانی مثل کاشی، سرامیک، سیمان، فولاد، صنایع الکترونیک . صنایع نساجی همین الان ظرفیت رقابت با محصولات خارجی را داریم و می توانیم به اروپا و آمریکای شمالی صادر کنیم.

خبرگزاری دانشجو: به قول شما ظرفیت زیاد داریم پس چرا اتفاق خوبی در تولید رخ نمی دهد؟

درست است که ما از وضعیت کلی تولید ناراضی هستیم؛ اما قدرت تولید بالایی داریم. الان مشکلی که داریم این است که سرمایه گزاری های هنگفتی در حوزه تولید انجام شده و کارخانه های زیادی تأسیس شده اما الان یا تعطیل یا نیمه تعطیل هستند.

براساس آمار 70 درصد ظرفیت تولید کشور تعطیل است و علت آن هم این است که اولاً واردات زیادی داریم یعنی بازار داخلی را به طور کل فراموش کردیم.  ثانیاً فعالیت جدی برای تقویت صادرات انجام ندادیم برای صادرات هم که نیاز به توافق با 5+1 نداریم چون عمده بازار ما 15 کشور همسایه است که حاضرند با ما همکاری کنند و در صورتی که یک دیپلماسی اقتصادی و قعال داشته باشیم می توانیم حضور پرسودی در بازار منطقه داشته باشیم و هیچ تحریمی هم نمی تواند جلوی آن را بگیرد و در نهایت هم می توانیم یا با دلار خرید و فروش کنیم و یا با پول محلی هم مبادله کنیم.

خبرگزاری دانشجو: عملکرد دولت در راستای اقتصاد مقاومتی را چگونه ارزیابی می کنید؟

دولت اعتقادی به اقتصاد مقاومتی ندارد و کار جدی در این زمینه انجام نداده است و به لحاظ تئوریک اقتصاد مقاومتی در مقابل اقتصاد توسعه وابسته قرار دارد و شاکله دولت بر مبنای نظریه توسعه وابسته بنا شده است.

خبرگزاری دانشجو: با این وجود مرتب می بینیم دولتی ها اقتصاد مقاومتی را مطرح می کنند، پس چرا اتفاق خاصی در تولید رخ نمی دهد؟

متأسفانه مهمترین مسئله ای که وجود دارد این است که دولت دارد نظریه توسعه وابسته را به اسم اقتصاد مقاومتی مطرح می کند که این خیلی خطرناک است و در واقع دارد تعریف و فلسفه اقتصاد مقاومتی را استحاله می کند.

مرتب همه مسئولان بیان می کنند دنبال اقتصاد مقاومتی هستیم؛ اما اعتقادی ندارند و این خیلی بدتر از  این است که دولت بگوید من اقتصاد مقاومتی را قبول ندارم و آن را اجرا نمی کنم.

آقای نهاوندیان در صحبت های خود می گوید: اقتصاد مقاومتی یعنی ادغام شدن در اقتصاد جهانی این خنده دارترین حرفی است که می توان در اقتصاد مقاومتی بیان کرد و یا در جایی دیگر دکتر نوبخت می گوید: ما برای اینکه به اهداف سند چشم انداز برسیم به 150 میلیارد دلار سرمایه گزاری خارجی نیاز داریم و این یعنی اقتصاد مقاومتی در حالی که این غلط ترین حرف در حوزه اقتصاد مقاومتی است.

وقتی دولت 700 هزار میلیارد تومان تسهیلات و منابع بانکی را در داخل کشور خرج سفته بازی می کند و می تواند آن را جهت دهی کند یا نمی خواهید، امید بسته اید که سرمایه خارجی به داخل کشور بیاید!

این مثل این است که شما 10 میلیارد تومان پول دارید و می خواهید سرمایه گزاری کنید و این پول را هدر می دهید و حالا منتظرید کسی بیاید و به شما پولی قرض دهد تا سرمایه گزاری کنید. اصولاً اگر نگویم نوع نگاه دولت به اقتصاد در تضاد کامل با اقتصاد مقاومتی است حداقل انحراف خیلی شدیدی دارد.